مرگ تدریجی کودکان غزه با سلاح سوء‌تغذیه

هزاران کودک در نوار غزه به دلیل محاصره اسرائیل از سوء‌تغذیه رنج می‌برند، آذوقه روبه کاهش است، یک مادر برای زنده ماندن دخترش می‌جنگد و دیگری پسرش را از دست داده است

جوان آنلاین: رقیه به ندرت گریه می‌کند. حتی وقتی مادرش با سرنگ، شیر را در دهانش می‌ریزد، دخترک به زحمت چشمانش را باز می‌کند. رقیه ۲کیلو۹۰۰ گرم وزن و ۵۳سانتی‌متر طول دارد، یعنی به اندازه یک نوزاد تازه متولد شده، اما او هفت ماهه است. راندا الدهدار ۲۹ ساله، مادر رقیه می‌گوید: «او در ۱۲هفته اول نمی‌توانست حرکت کند. دکتر به من گفت که هر لحظه ممکن است بمیرد.» از زمان تولد رقیه، دهدار مرتباً به همراه دخترش به بیمارستانی که انجمن خیرخواهان دوستان بیمار PFBS در شهر غزه آن را اداره می‌کنند، مراجعه می‌کند. اتاق کوچکی که رقیه در آن بستری است، پنجره ندارد و سه تخت در آن قرار دارد که هر کدام، یک نوزاد دچار سوءتغذیه را در خود جای داده‌اند. بوی فاضلاب و زباله می‌آید. اما با این همه، مادر خوشحال است که حداقل به دخترش کمک می‌شود: «هر وقت رقیه را با خودم به خانه می‌برم، وضعیتش بدتر می‌شود.»

تهیه سوپ از علف

سوزان معروف، متخصص سوءتغذیه که رقیه را نیز تحت درمان قرار می‌دهد، می‌گوید روزانه ۲۰۰کودک به این کلینیک مراجعه می‌کنند. او می‌گوید از هر پنج کودک، یکی دچار سوءتغذیه است و از هر ۱۰ کودک، یکی از سوءتغذیه شدید رنج می‌برد. پزشکان و پرستاران در سایر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نوار غزه نیز از افزایش چنین مواردی خبر داده‌اند و داستان‌هایی از مادران ناامید تعریف کرده‌اند که برای فرونشاندن گرسنگی خود از علف، سوپ درست می‌کنند. یا کودکانی که در میان آوار‌ها به دنبال چیزی می‌گردند که ممکن است خوراکی باشد. طبق گزارش یونیسف، از آغاز سال‌جاری، در مجموع ۹هزار کودک به دلیل سوءتغذیه حاد تحت درمان قرار گرفته‌اند. اگر اسرائیل به محاصره غزه ادامه دهد، آمار کودکانی که ممکن است در ۱۱ماه آینده دچار سوءتغذیه حاد شوند، به ۷۱ هزار نفر خواهد رسید و تا ماه سپتامبر هم از هر پنج‌نفر ساکن، یک نفر با گرسنگی دست‌و‌پنجه نرم خواهد کرد. این یافته، حاصل تحلیلی است که طرح ابتکاری بین‌المللی IPC، پروژه‌ای با بودجه سازمان‌ملل که امنیت غذایی در سراسر جهان را رصد می‌کند، آن را انجام داده است. رینالد منار، یکی از کارکنان مراقبت‌های بهداشتی سازمان امدادی پزشکان بدون مرز که در یک مرکز مراقبت‌های بهداشتی اولیه در منطقه مواسی در نزدیکی خان یونس کار می‌کند، می‌گوید: «سوءتغذیه به توانایی‌های شناختی و جسمی آسیب می‌رساند و اثرات آن قابل برگشت نیست.» او تأکید دارد، این وضعیت به ویژه برای کودکان زیر پنج‌سال خطرناک است. رشد آنها متوقف می‌شود، زخم‌ها دیرتر بهبود می‌یابند و سریع‌تر بیمار می‌شوند. چنین وضعیتی می‌تواند در شرایط بهداشتی و پزشکی وحشتناک منطقه جنگی، به مرگ منتهی شود. 

نقض فاحش کنوانسیون ژنو

در حال حاضر، سازمان‌های بشردوستانه همچنان با غذا‌های ویژه و سرشار از انرژی به کودکان دچار سوءتغذیه کمک می‌کنند. اما اگر در اسرع وقت، تدارکات بیشتری به نوار غزه نرسد، ممکن است این کمک‌ها تعلیق شوند. پزشکان بدون مرز معتقدند تدارکات پزشکی آنها از جمله آنهایی که برای درمان سوءتغذیه استفاده می‌شوند، تنها برای دو هفته دیگر کافی است. سازمان نجات کودکان تخمین می‌زند، آنها برای شش هفته دیگر تدارکات در اختیار دارند. در کلینیک PFBS که رقیه در آن تحت درمان است، جیره‌بندی آغاز شده است. اسرائیل اخیراً در پاسخ به انتقادات بین‌المللی، محاصره را کاهش و اجازه ورود مقادیر کمی کمک به نوار غزه را داد، اما این مقدار، برای کاهش گرسنگی در درازمدت بسیار کم است. منارد، امدادگر پزشکان بدون مرز، می‌گوید: «این اقدام، هیچ چیزی را تغییر نمی‌دهد.» او می‌گوید مردم فقط به کمی برنج نیاز ندارند بلکه باید در دراز مدت از یک رژیم غذایی پایدار و متنوع برخوردار شوند. او می‌گوید: «مفاد کنوانسیون ژنو روشن است. مردم حق دارند از امنیت، مراقبت‌های بهداشتی، آب و غذا برخوردار باشند. آنها هیچ‌کدام از اینها را دریافت نمی‌کنند.» منارد می‌گوید، یک سال پیش نخستین مورد کودکان مبتلا به سوءتغذیه مشاهده شد، اما اکنون تعداد آنها به سرعت در حال افزایش است. وقتی او تقریباً دو ماه پیش برای شیفت فعلی خود در غزه به این باریکه رسید، پزشکان بدون مرز در حال درمان دو کودک بستری مبتلا به سوءتغذیه حاد بودند. حالا ۱۰ کودک چنین وضعیتی دارند. اینها کودکانی هستند که اگر کاری انجام نمی‌شد، می‌مردند. 

پیامد‌های گرسنگی در دوران بارداری

منار می‌گوید: «ما می‌دانیم که کودکان از عواقب سوءتغذیه می‌میرند؛ و موارد مشابه بیشتر، در راه است.» در این بین، کودکانی مانند رقیه که از قبل بیماری زمینه‌ای دارند، بیش از دیگران در معرض خطر هستند. راندا الدهدار نمی‌داند دخترش چه مشکلی دارد، چراکه معاینات پزشکی جامع کودکان در نوار غزه چندان در دسترس نیست. بیمارستان‌های متعددی به دلیل بمباران یا قرار گرفتن در منطقه جنگی تعطیل شدند. برخی دیگر، فقط قادر به ارائه مراقبت‌های اولیه هستند. دهدار معتقد است، دلیل وضعیت دخترش را می‌داند. در زمان بارداری او در اوایل سال ۲۰۲۴، اسرائیل اجازه نمی‌داد غذای چندانی وارد منطقه شوند. به این ترتیب، تقریباً هیچ چیز به بخش شمالی نوار غزه، یعنی همان جایی که راندا زندگی می‌کند، نمی‌رسید به خصوص که ارتش اسرائیل این منطقه را محاصره کرده بود. این ماه‌ها در غزه به عنوان زمان قحطی اول شناخته می‌شوند. راندا دهدار می‌گوید: «من نانی می‌خوردم که از آرد و برگ درست شده بود. شیر، تخم‌مرغ یا گوشت وجود نداشت. من دائماً گرسنه بودم.» او می‌گوید که مجبور شد از یک پناهگاه اضطراری به پناهگاه اضطراری دیگر در شهر غزه فرار کند و ناچار بود، مسافت‌های طولانی را با ترس مداوم پیاده‌روی کند و در این حین، دود و گرد و غبار ناشی از بمباران‌ها را استنشاق کند. دهدار می‌گوید، شبی در اکتبر ۲۰۲۴دچار درد‌های شدید زایمان شد، اما حملات هوایی، باعث شد، او تا صبح روز بعد برای رفتن به بیمارستان صبر کند. پزشکان بلافاصله عمل سزارین را انجام دادند و متوجه شدند که رقیه به اندازه کافی رشد نکرده است. دهدار ساعت‌ها کنار تخت رقیه می‌نشیند و با عشق از دخترش مراقبت می‌کند. او به آرامی می‌گوید: «من همیشه یک دختر می‌خواستم و من خیلی می‌ترسم که رقیه را از دست بدهم.»

یحیی، یکی از ۵۷کودک

طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، از زمان آغاز محاصره کامل غزه در ۲مارس، ۵۷کودک بر اثر سوءتغذیه جان خود را از دست داده‌اند. این تعداد بر اساس آماری است که وزارت بهداشت نوار غزه که تحت کنترل حماس است، ثبت کرده است. تأیید مستقل این آمار غیرممکن است. محاسبه دقیق با توجه به این واقعیت که علت مرگ اغلب پیچیده است، دشوارتر هم می‌شود. کودکان صرفاً از گرسنگی نمی‌میرند. برخی از آنها از عفونت‌هایی می‌میرند که بدنشان به دلیل سوءتغذیه، قادر به دفع آنها نیست. بعضاً عامل مرگ آنها زخم‌هایی است که بهبود نمی‌یابند. عامل دیگر، بیماری‌های مزمنی است که به دلیل کمبود تغذیه و کمبود غذا‌های خاص مورد نیازشان تشدید می‌شوند و به همه اینها، چالش‌های مداوم زندگی در منطقه جنگی را نیز باید اضافه کرد: استرس و ترس مرگبار ناشی از آوارگی و بمباران مداوم، فقدان بهداشت و کمبود آب تمیز. 

یحیی در مارس ۲۰۲۳پس از یک بارداری طبیعی به دنیا آمد. مادرش می‌گوید که یحیی نوزاد سالمی بود و بدون عارضه‌ای متولد شد. مادرش ۳۴ساله است و سه فرزند دیگر دارد و در خواست کرد در این مطلب، از او با نام مادر یحیی یاد شود. او می‌گوید: «وقتی یحیی پنج ماهه بود، متوجه شدم یک جای کار می‌لنگد. پزشک تشخیص داد یحیی به پروتئین حساسیت دارد و شیر مخصوصی را که باید از خارج وارد می‌شد، تجویز کرد. خانواده شیر را خریدند و یحیی بزرگ شد و وزنش افزایش یافت.» مادرش می‌گوید: «وقتی یحیی هفت ماهه بود، ۹ کیلوگرم وزن داشت.» وقتی جنگ آغاز شد. خانواده از شجاعیه که نزدیک مرز اسرائیل قرار دارد، فرار کردند و از آن زمان، به گفته مادر، در مجموع ۲۰ بار آواره شده‌اند. آنها اکنون در چادری در یک زمین بازی سابق در شهر غزه زندگی می‌کنند. محله آنها در ماه‌های اول جنگ تقریباً به طور کامل ویران شد. با شروع جنگ، تهیه شیر مخصوص یحیی بسیار دشوارتر شد و خیلی زود، اصلاً پیدا نشد. مادرش می‌گوید هر وقت حال‌یحیی بدتر می‌شد، او را به بیمارستان کودکان رنتیسی در شهر غزه می‌برد. اما در نوامبر ۲۰۲۳، ارتش اسرائیل، بیمارستان را ویران کرد. مادر یحیی می‌گوید: «مجبور شدم به یحیی غذایی بدهم که نمی‌توانست تحمل کند. این منجر به وخامت شدید سلامتی‌اش شد.» او می‌گوید پزشکان سعی کردند ترتیب انتقال پسر به خارج از کشور را بدهند. اما فایده‌ای نداشت. سپس، در ۱۹مارس امسال، خانه‌ای که در آن پناه گرفته بودند، مورد اصابت گلوله قرار گرفت.‌ام‌یحیی می‌گوید: «یحیی چندین استخوانش شکست و ما او را به بیمارستان بردیم. او دیگر نمی‌توانست غذا بخورد. وزنش به ۳کیلوگرم کاهش یافت و وضعیتش به سرعت رو به وخامت رفت و دقیقاً یک ماه پس از بمباران، درگذشت. مادر، توضیح می‌دهد تماشای مرگ دردناک یحیی چقدر وحشتناک بوده است. اینکه چگونه از گرسنگی و درد گریه می‌کرد و نمی‌توانست هیچ‌کاری برای کمک به فرزندش انجام دهد. حالا او نگران زنده‌ماندن خواهر و برادر‌های یحیی است زیرا خانواده، به سختی غذایی برای خوردن دارند. او می‌گوید که او و شوهرش فقط روزی یک بار غذا می‌خورند و هر آنچه می‌ماند را به فرزندان‌شان می‌دهند. مادر یحیی می‌گوید: «می‌ترسم که آنها هم مثل یحیی بمیرند.»

نویسندگان: غدا الکرد، یولیانه فون میتل اشتات، ملک تنتش
منبع: اشپیگل